วัฒนธรรมประเพณีอิสาน: ประเพณีกินดอง

ประเพณีกินดอง

ประเพณีแต่งงาน หรือ ภาษาพื้นบ้านของชาวอีสาน เรียกกันว่า “กินดอง” มีความหมายว่าจะต้องเป็นวงศาคณาญาติต่อไปในกาลข้างหน้า หรือเรียกกันง่ายๆอีกอย่างหนึ่งว่าพิธี “เอาผัวเอาเมีย” เป็นวัฒนธรรมของคนรุ่นเก่า เริ่มตั้งแต่การสู่ขอ การหมั้น และการแต่งงาน

พิธี นี้เริ่มจากการสู่ขอหรือ ภาษาพื้นเมืองว่า “การขอเมีย ” คือนับตั้งแต่เมื่อชายและหญิงเกิดรักใคร่ ตกลงปลงใจที่จะแต่งงานเป็นสามีภรรยากัน ฝ่ายชายก็จะบอกกล่าวพ่อแม่ให้จัดญาติผู้ใหญ่เป็นเถ้าแก่และพ่อล่ามอีกคน หนึ่ง ถือดอกไม้ ธูปเทียน ไปร้องขอต่อพ่อแม่ของฝ่ายหญิงที่บ้าน เมื่อเกิดการตกลงยินยอมกันในเรื่องต่างๆรวมทั้งสินสอดและทองหมั้น หรือที่เรียกว่า “ค่าดอง” แล้วก็จะมีการกำหนดวันแต่งงาน ที่นิยมกันคือ วันใดวันหนึ่งในเดือนคู่ข้างขึ้น คือ วันที่ 2, 4 และ 6 เดือนยี่ 4, 6และ 12 เว้นแต่เดือนในระหว่างเข้าพรรษาคือเดือน 8-11 ไม่นิยมจัดพิธีแต่งงาน

ธีแต่งงาน

เมื่อถึงวันงานและได้ฤกษ์พิธีแห่ ตามที่กำหนดไว้แล้ว ฝ่ายเจ้าบ่าวก็จะยกขันหมาก ประกอบด้วยเครื่องบายศรี สินสอด หมอนหนุน และหมอนอิง มีดนตรี อาทิ เช่น แคน ซึง กลอง มาร่วมขบวนแห่ด้วย เมื่อมาถึงบ้านเจ้าสาวตามประเพณีธรรมเนียมจะมีการกั้นประตูทองและเมื่อผ่าน ไปแล้ว ญาติทางฝ่ายเจ้าสาวจะเป็นผู้ล้างเท้าทำความสะอาดให้กับเจ้าบ่าวก่อนย่างขึ้น บ้าน

เมื่อเจ้าบ่าวและญาติพร้อมหน้าอยู่ที่วงบายศรีแล้ว ญาติฝ่ายเจ้าสาวจึงนำตัวเจ้าสาวออกมาจากห้อง เพื่อเข้าสู่พิธีบายศรี โดยมีหมอบายศรีสูงวัยเป็นผู้ประกอบพิธี จนกระทั่งหมอบายศรีเริ่มผูกข้อมือให้กับเจ้าบ่าวและเจ้าสาวพร้อมกับอวยพร แล้วบรรดาญาติและแขกที่มาร่วมงานทุกคนจึงเริ่มผูกข้อมืออวยพร ต่อจากนั้นเจ้าบ่าวและเจ้าสาวจะนำขันดอกไม้ ธูปเทียนไปกราบไหว้พ่อแม่ ญาติผู้ใหญ่ทุกๆฝ่าย หลังจากนั้นจึงส่งตัวเข้าหอ
เพื่อประกาศให้รู้ว่าได้เอาผัวเอาเมียกันเรียบร้อยแล้ว

จากนั้นอีก 2-3 วัน ต่อมา คู่สมรสจะต้องนำดอกไม้ ธูปเทียนไปไหว้ญาติพี่น้อง วงศาคณาญาติชั้นผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือทั้งสองฝ่าย พิธีไหว้ระยะนี้ชาวพื้นบ้านเรียนกว่า “ไหว้สมา” ซึ่งพวกญาติผู้ใหญ่ก็จะให้ทรัพย์สินเงินทองและอวยพรให้คู่บ่าวสาวมีความสุข ความเจริญต่อไป